Orzeczenie kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania nie przesądza jeszcze, że zostanie ona wykonana w warunkach izolacji więziennej. Skazany może starać się o wykonanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.
System dozoru elektronicznego
System dozoru elektronicznego jest uregulowany w rozdziale VIIA Kodeksu karnego wykonawczego (dalej: k.k.w.). Służy do wykonywania dozoru elektronicznego.
W systemie dozoru elektronicznego może zostać wykonana nie tylko kara pozbawienia wolności, ale również środki karne i środki zabezpieczające, których wykonanie łączy się z zastosowaniem dozoru elektronicznego.
Warunki zezwolenia przez sąd penitencjarny na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego
Aby sąd penitencjarny mógł udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, muszą zostać spełnione łącznie warunki, o których mowa w art. 43la § 1 k.k.w.:
- wobec skazanego została orzeczona kara pozbawienia wolności nieprzekraczająca jednego roku i 6 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 Kodeksu karnego (dalej: k.k.),
Z dniem 31 marca 2020 r. ustawodawca podwyższył próg z 1 roku do 1 roku i 6 miesięcy, co poszerzyło krąg uprawnionych do starania się o wykonanie kary pozbawienia wolności w dozorze elektronicznym. Art. 64 § 2 k.k. reguluje kwestię tzw. recydywy wielokrotnej. Skazany w łatwy sposób może sprawdzić, czy spełnia ten warunek, ponieważ informacja o ewentualnym skazaniu w warunkach recydywy wielokrotnej znajduje się w wyroku orzekającym karę, którą skazany chce wykonać w systemie dozoru elektronicznego.
- wykonanie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jest wystarczające do osiągnięcia celów kary,
Cel kary pozbawienia wolności został uregulowany w art. 67 § 1 k.k.w. Zgodnie z tym przepisem wykonanie kary pozbawienia wolności ma na celu wzbudzanie w skazanym woli współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności oraz potrzeby przestrzegania porządku prawnego i tym samym powstrzymania się od powrotu do przestępstwa.
- skazany posiada określone miejsce stałego pobytu,
Karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego wykonuje się jako dozór stacjonarny (art. 43c § 1 k.k.w.), tj. kontroluje się przebywanie skazanego w określonych dniach tygodnia i godzinach we wskazanym przez sąd miejscu (art. 43b § 3 pkt 1 k.k.w.). Z tego względu posiadanie przez skazanego określonego miejsca stałego pobytu jest niezbędne. Co istotne, skazany nie musi posiadać tytułu prawnego do miejsca swojego stałego pobytu.
- odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne, o których mowa w art. 43h § 1 k.k.w.,
Dozór elektroniczny jest wykonywany przy użyciu nadajników i rejestratorów. Aby dozór elektroniczny mógł być wykonywany wobec skazanego, w jego miejscu pobytu muszą istnieć odpowiednie warunki dla ich działania. Ustala to sąd za pośrednictwem podmiotu dozorującego. W praktyce przeszkody techniczne pojawiają się bardzo rzadko.
- osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę na wykonanie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego we wspólnym miejscu pobytu, obejmującą umożliwienie podmiotowi dozorującemu przeprowadzenie czynności kontrolnych.
Ustawodawca w art. 43h § 3 k.k.w. uzależnił rozpoczęcie dozoru stacjonarnego od uzyskania pisemnej zgody pełnoletnich domowników na:
– wykonanie przez skazanego kary pozbawienia wolności w dozorze elektronicznym we wspólnym miejscu stałego pobytu,
– umożliwienie podmiotowi dozorującemu przeprowadzenie czynności kontrolnych.
Cofnięcie zgody po wydaniu postanowienia o udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia dozoru elektronicznego w systemie dozoru elektronicznego jest nieskuteczne (art. 43h § 8 k.k.w.).
Zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności w dozorze elektronicznym może zostać udzielone także pomimo braku zgody, jeśli wykonanie kary w dozorze elektronicznym w sposób oczywisty nie wiąże się z nadmiernymi trudnościami dla osoby, która tej zgody nie wyraziła, i narusza jej prywatność jedynie w nieznacznym stopniu (art. 43la § 4 k.k.w.).
Wzór zgody dorosłego domownika na wykonanie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego
Przesłanki dodatkowe
Prawomocnie orzeczona kara pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania podlega wykonaniu. Tym samym wniosek o udzielenie zezwolenia skazanemu na odbycie kary pozbawienia wolności w dozorze elektronicznym może być złożony w dwóch sytuacjach:
- gdy skazany nie rozpoczął wykonywania kary w zakładzie karnym, lub
- gdy skazany rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym.
Jeżeli skazany jeszcze nie rozpoczął wykonywania kary w zakładzie karnym, sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w dozorze elektronicznym, jeżeli względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia skazanego w zakładzie karnym (art. 43la § 2 k.k.w.).
Przeszkodą mogą być np. uprzednia karalność za podobne przestępstwo lub okoliczności dotyczące popełnionego czynu, za który orzeczona została kara pozbawienia wolności.
Jeżeli skazany już rozpoczął wykonywanie kary w zakładzie karnym, sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie pozostałej części kary pozbawienia wolności w dozorze elektronicznym, jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego (art. 43la § 3 k.k.w.).
Dla udzielenia zezwolenia istotne znaczenie będzie miała opinia dyrektora zakładu karnego, w którym skazany odbywa karę pozbawienia wolności.
Wykonanie kilku kar niepodlegających łączeniu w systemie dozoru elektronicznego
Jeżeli wobec skazanego orzeczono dwie lub więcej kary pozbawienia wolności, które nie podlegają łączeniu na podstawie przepisów o karze łącznej, możliwe jest ich wykonanie w systemie dozoru elektronicznego pod warunkiem, że ich suma nie przekracza 1 roku i 6 miesięcy (art. 43la § 6 k.k.w.).
Wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w dozorze elektronicznym
Zgodnie z art. 43lb k.k.w. w systemie dozoru elektronicznego możliwe jest wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności orzeczonej za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.
Wykonanie kary łącznej pozbawienia wolności w dozorze elektronicznym
Możliwe jest wykonanie kary łącznej pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego przy odpowiednim spełnieniu ogólnych warunków. W szczególności kara łączna nie może przekraczać 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności (art. 43li k.k.w.).
Szczególne przypadki wykonania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego
Zgodnie z art. 43lb k.k.w. w systemie dozoru elektronicznego możliwe jest także wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności orzeczonej:
- w warunkach art. 37b k.k.,
- w warunkach art. 87 § 2 k.k.
Na podstawie art. 37b k.k. sąd może wymierzyć sprawcy jednocześnie karę pozbawienia wolności i ograniczenia wolności w określonych w tym przepisie przypadkach. Kara pozbawienia wolności orzeczona na podstawie tego przepisu może być wykonywana w systemie dozoru elektronicznego.
Art. 87 § 2 k.k. dotyczy szczególnego przypadku orzeczenia jednocześnie kar łącznych pozbawienia wolności i ograniczenia wolności.
Orzekanie na wniosek
Sąd penitencjarny udziela zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego jedynie na wniosek (art. 43lc k.k.w.). Wniosek może zostać złożony m.in. przez skazanego lub jego obrońcę.
Uzasadnienie wniosku. Zgoda domowników
Wniosek o udzielenie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego składa się na piśmie. Wniosek musi zawierać uzasadnienie okoliczności, od których zależy udzielenie zezwolenia (wymienione w art. 43la § 1 pkt 1-4 k.k.w.).
Chodzi o informacje dotyczące kary, realizację przez dozór elektroniczny jej celów, posiadanie przez skazanego określonego miejsca stałego pobytu oraz zgodę dorosłych domowników. Była o nich mowa powyżej.
Do wniosku dołącza się zgodę domowników.
Wzór zgody domowników jest do pobrania powyżej.
Opłata od wniosku
Wniosek o udzielenie zezwolenia na wykonanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie podlega opłacie.
Termin rozpatrzenia wniosku
Sąd penitencjarny powinien wydać postanowienie w terminie 30 dni od wpływu wniosku (art. 43ld § 4 k.k.w.).
W praktyce zdarza się, że termin ten nie zostaje dochowany.
Odmowa udzielenia zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego
Na postanowienie sądu penitencjarnego o odmowie udzielenia zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego skazanemu lub jego obrońcy przysługuje zażalenie.
Ponowny wniosek
Art. 43ll k.k.w.
Ponowny wniosek skazanego lub jego obrońcy o udzielenie zezwolenia na dozór elektroniczny w tej samej sprawie, złożony przed upływem 3 miesięcy od dnia wydania postanowienia o odmowie udzielenia tego zezwolenia, pozostawia się bez rozpoznania.
Skazany powinien mieć na uwadze powyższy przepis i przygotować wniosek z należytą starannością, aby nie pozbawić się możliwości skorzystania z systemu dozoru elektronicznego. W razie wątpliwości uzasadnione jest skorzystanie z profesjonalnej pomocy prawnej.
Kancelaria posiada doświadczenie w sprawach karnych wykonawczych, w tym o udzielenie zgody na wykonanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego (SDE). Jeżeli poszukujesz pomocy prawnej w takiej sprawie, skontaktuj się z kancelarią.
Może Cię zainteresować
– Korzystny wynik sprawy o odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego