W dniach 13-15 października 2020 r. odbędzie się Zgromadzenie Sprawozdawczo-Wyborcze Izby Adwokackiej w Krakowie. W związku z uchwałą pojawiły się wątpliwości, czy nadchodzące zgromadzenie, a tym samym i wybory, będą ważne.
Uchwałą nr 6/IX/2020 z dnia 10 września 2020 r., podjętą w trybie obiegowym, Okręgowa Rada Adwokacka w Krakowie zwołała Zgromadzenie Sprawozdawczo-Wyborcze Izby Adwokackiej w Krakowie w dniach 13-15 października 2020 r.
Niedługo po uchwaleniu tej uchwały pojawiła się wątpliwość co do jej ważności. Problem jest o tyle istotny, że rzutuje na ocenę prawidłowości zwołania zgromadzenia, a w konsekwencji potencjalną nieważność wyborów samorządowych w Krakowskiej Izbie Adwokackiej.
O co (o)biega w kwestii ważności uchwały?
Problem tkwi w tym, że uchwała nr 6/IX/2020 z dnia 10 września 2020 r., zwołująca zgromadzenie izby, została podjęta w trybie obiegowym:
Ustawa Prawo o adwokaturze (dalej p.o.a.) i Regulamin organizacji i funkcjonowania okręgowych rad adwokackich (dalej Regulamin ORA) nie przewidują możliwości podejmowania przez okręgową radę adwokacką uchwał w trybie obiegowym – dla ważności uchwały wymagana jest obecność co najmniej połowy członków rady na posiedzeniu, w tym dziekana lub wicedziekana (art. 45 ust. 1 p.o.a.).
Na podstawie Regulaminu ORA w trybie obiegowym, tj. za pośrednictwem elektronicznych środków komunikacji, rada może przyjmować stanowiska (§ 2 pkt 10 Regulaminu ORA). Te jednak rada przyjmuje jedynie w sprawach niewymagajacych podjęcia uchwały (§ 2 pkt 9 Regulaminu ORA). Zgodnie z Regulaminem Krajowego Zjazdu Adwokatury oraz zgromadzeń izb adwokackich (dalej Regulamin KZA/ZIA) zwołanie zgromadzenia izby wymaga podjęcia uchwały (§ 5 pkt 1 Regulaminu KZA/ZIA).
Art. 45 p.o.a.
ust. 1. Do ważności uchwały okręgowej rady adwokackiej wymagana jest obecność co najmniej połowy członków, w tym dziekana lub wicedziekana.
§ 2 Regulaminu ORA
pkt 1. Rada podejmuje swoje decyzje w formie uchwał, chyba że regulamin stanowi inaczej.
pkt 3. Uchwały rady zapadają przy obecności co najmniej połowy jej członków (…)
pkt 9. W sprawach niewymagających podjęcia uchwały rada przyjmuje stanowiska lub wydaje postanowienia. Do postanowień stosuje się odpowiednio przepisy o uchwałach.
pkt 10. Rada może przyjmować stanowiska w trybie obiegowym, za pośrednictwem elektronicznych środków komunikacji (…)
§ 5 Regulaminu KZA/ZIA
ust. 1. Okręgowa rada adwokacka zwołuje zgromadzenie zawiadamiając o tym Naczelną Radę Adwokacką najpóźniej w terminie 14 dni od powzięcia uchwały o jego zwołaniu.
Uchwały samorządów zawodowych w trybie obiegowym w czasie stanu epidemii
Ustawodawca, dostrzegając zagrożenia wiążące się z transmisją wirusa SARS-CoV-2, stworzył samorządom prawniczym w czasie stanu epidemii albo stanu zagrożenia epidemicznego możliwość podejmowania uchwał przez ich organy m.in. w trybie obiegowym. W tym celu w jednej z nowelizacji (ustawa nowelizująca z dnia 31 marca 2020 r., Dz.U. z 2020 r., poz. 568) ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r., poz. 374 ze zm.) (dalej: u.COVID-19) uchwalono art. 14h u.COVID-19.
Art. 14h u.COVID-19
ust. 1. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19, kolegialne organy samorządów zawodowych, a także ich organy wykonawcze oraz inne organy wewnętrzne mogą podejmować uchwały przy wykorzystywaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub w trybie obiegowym.
W uzasadnieniu projektu ustawy możemy przeczytać, że:
“Projektowany przepis art. 14h umożliwi organom kolegialnym samorządów zawodów prawniczych (oraz ich organom wykonawczym) podejmowanie uchwał przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub w trybie obiegowym, co zapewni tym organom możliwość funkcjonowania i podejmowania rozstrzygnięć również w trakcie obowiązywania ograniczeń wprowadzonych w stanie zagrożenia epidemicznego lub stanie epidemii ogłoszonym z powodu COVID-19.
Regulacje poszczególnych ustaw normujących ustrój samorządów zawodowych adwokatów, radców prawnych, notariuszy, kuratorów sądowych oraz komorników sądowych przewidują podejmowanie uchwał przez kolegialne organy tych samorządów na posiedzeniach. Projektowany przepis zawiera regulację mającą na celu wyeliminowanie możliwości ewentualnej transmisji wirusa SARS-CoV-2 w związku z koniecznością odbycia posiedzenia przez członków kolegialnego organu samorządu zawodowego w celu podjęcia uchwały. Przewiduje on mianowicie, że w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu wywoływanej przez tego wirusa choroby COVID-19, kolegialne organy samorządów: adwokackiego, radców prawnych, notarialnego, kuratorskiego oraz komorniczego, a także ich organy wykonawcze oraz inne organy wewnętrzne, będą mogły podejmować uchwały przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub w trybie obiegowym (ust. 1). Przepis nie ogranicza się jedynie do organów poszczególnych samorządów zawodowych, ale uwzględniając ich specyfikę, w szczególności możliwość podejmowania uchwał przez różnego rodzaju kolegialne organy wewnętrzne, jak np. Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej, czy też Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych, obejmuje także organy wykonawcze oraz inne organy wewnętrzne tych samorządów.”
– uzasadnienie projektu ustawy, druk nr 299-A (s. 8-9).
Ograniczony czas samorządów zawodowych do podejmowania uchwał w trybie obiegowym
Obowiązywanie art. 14h u.COVID-19 zostało ograniczone w czasie.
Uchwalając art. 14h, ustawodawca ustawą nowelizującą z dnia 31 marca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r., poz. 568) nadał jednocześnie nowe brzmienie art. 36 ust. 1 u.COVID-19:
art. 36 u.COVID-19
ust. 1. Przepisy art. 4b-4d, art. 5, art. 6 ust. 1, art. 7b, art. 7d, art. 8, art. 10-10c, art. 11-11c, art. 12, art. 12b, art. 13, art. 14-14b i art. 14h tracą moc po upływie 180 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.
Ustawa u.COVID-19 weszła w życie w dniu 8 marca 2020 r. Tym samym 180 dni od dnia wejścia w życie u.COVID-19 upłynęło z dniem 4 września 2020 r. Wówczas art. 14h u.COVID-19 miał utracić moc.
Chaos legislacyjny
W stosowaniu przez samorządy zawodowe art. 14h u.COVID-19 nie pomógł chaos legislacyjny przy kolejnych nowelizacjach u.COVID-19, związany z tym przepisem.
W dniu 24 lipca 2020 r. Sejm uchwalił ustawę nowelizującą z dnia 24 lipca 2020 r. (Dz.U. 2020 r. poz. 1423) (dalej nowelizacja lipcowa). Zgodnie z tą ustawą w u.COVID-19 wprowadzono zmiany:
Art. 4 nowelizacji lipcowej
7) w art. 36 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
1. Przepisy art. 4-4d, art. 5, art. 6 ust. 1, art. 7b, art. 7d, art. 8, art. 10-11c, art. 12 i art. 12b, art. 13 i art. 14-14b i art. 14h tracą moc po upływie 180 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.
Art. 13 nowelizacji lipcowej
1) art. 4 pkt 1 i 7, (…) wchodzą w życie z dniem 5 września 2020 r.
W dniu 14 sierpnia 2020 r. Sejm uchwalił ustawę nowelizującą z dnia 14 sierpnia 2020 r. (Dz.U. z 2020 r., poz. 1493) (dalej nowelizacja sierpniowa). Zgodnie z tą ustawą w u.COVID-19 wprowadzono zmiany:
Art. 20 nowelizacji sierpniowej
10) w art. 36 w pkt 1 skreśla się wyrazy “i art. 14h“.
Ustawa ta weszła w życie z dniem ogłoszenia, tj. 1 września 2020 r.
Decyzją ustawodawcy na podstawie nowelizacji lipcowej art. 14h u.COVID-19 przestał obowiązywać 5 września 2020 r. Jednocześnie, nowelą sierpniową próbowano przywrócić moc obowiązującą art. 14h u.COVID-19, skreślając wyrazy “i art. 14h” z art. 36 pkt 1 u.COVID-19.
Są wątpliwości, czy zabieg polegający na skreśleniu wyrazów “i art. 14h” może spowodować przywrócenie mocy obowiązującej przepisu.
Pomimo wejścia w życie z dniem 1 września 2020 r. noweli sierpniowej, z dniem 5 września 2020 r. w zakresie art. 36 pkt 1 u.COVID-19 weszła w życie nowela lipcowa, której skutkiem jest nieobowiązywanie art. 14h u.COVID-19 od 5 września 2020 r.
Wątpliwość co do ważności uchwały
Pojawia się zatem wątpliwość, czy wobec utraty z dniem 5 września 2020 r. mocy przez art. 14h u.COVID-19 podjęta w trybie obiegowym uchwała Okręgowej Rady Adwokackiej nr 6/IX/2020 z dnia 10 września 2020 r. została podjęta z zachowaniem ustawowego trybu, od którego zależy ważność podjętej uchwały (art. 45 ust. 1 p.o.a.).
Na ratunek art. 15zzzr u.COVID-19
Pojawiło się stanowisko, że do uchwały znajduje zastosowanie art. 15zzzr u.COVID-19.
Art. 15zzzr u.COVID-19
Oświadczenie woli członka organu osoby prawnej innej niż Skarb Państwa albo jednostka samorządu terytorialnego, może zostać złożone w formie dokumentowej, a posiedzenia organów osób prawnych odbywać się z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej bez konieczności jednoczesnej obecności członków tych organów. Do skuteczności takiego oświadczenia nie jest wymagane wypełnienie formularza udostępnionego w systemie teleinformatycznym, opatrzenie kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, bez względu na odmienne zastrzeżenie ustawy lub czynności prawnej.
Izba adwokacka w Krakowie (Krakowska Izba Adwokacka) jest osobą prawną (art. 33 Kodeksu cywilnego [dalej: k.c.]; art. 10 p.o.a.), a okręgowa rada adwokacka jest jej organem (art. 39 pkt 2 p.o.a.).
Art. 33 k.c.
Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.
Art. 10 p.o.a.
Naczelna Rada Adwokacka, izby adwokackie i zespoły adwokackie mają osobowość prawną.
Art. 39 pkt 2 p.o.a.
Organami izby adwokackiej są: (…)
2) okręgowa rada adwokacka;
Pojawia się jednak wątpliwość, czy mająca charakter organizacyjny uchwała zwołująca zgromadzenie izby stanowi oświadczenie woli organu izby (rady), zmierzające do wywołania skutku prawnego. A co za tym idzie, czy akt głosowania poszczególnych członków rady, w następstwie którego zostaje podjęta ww. uchwała, stanowi oświadczenie woli członka organu osoby prawnej (rady), o którym mowa w art. 15zzzr u.COVID-19. Ponadto, czy z uprawnienia do odbywania posiedzeń przez organy osób prawnych z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej bez konieczności jednoczesnej obecności członków tych organów, o którym mowa w art. 15zzzr u.COVID-19, można wywieźć uprawnienie tych organów do podejmowania uchwał przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub w trybie obiegowym. Tym bardziej w sytuacji, w której w odniesieniu do organów kolegialnych organów samorządów zawodowych kwestia ta została uregulowana odrębnie, w art. 14h u.COVID-19, który z dniem 5 września 2020 r. utracił moc. Warto zauważyć, że art. 14h, 15zzzr i 36 ust. 1 u.COVID-19 w brzmieniu obejmującym art. 14h zostały pierwotnie uchwalone wspólnie, ustawą nowelizującą z dnia 31 marca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r., poz. 568).
Rozstrzygnie komisja mandatowa
Powyższe wątpliwości na zgromadzeniu izby będzie musiała rozstrzygnąć komisja mandatowa, stwierdzając (lub nie) prawidłowość zwołania zgromadzenia (§ 17 pkt 1 lit. a Regulaminu KIA/ZIA).
Aktualizacja 25.09.2020 r.
Nowa uchwała w sprawie wyborów
W dniu 24 września 2020 r. Okręgowa Rada Adwokacka podjęła nową uchwałę w sprawie Zgromadzenia Sprawozdawczo-Wyborczego Izby Adwokackiej w Krakowie.
Przeczytaj wpis: Nowa uchwała w sprawie wyborów w Krakowskiej Izbie Adwokackiej.
Podyskutuj na Facebooku. Udostępniając ten wpis w swoich mediach społecznościowych wspierasz moją działalność na blogu. Dziękuję!
