Prawo wykroczeń reguluje odpowiedzialność karną za czyny, które uznawane są za społecznie szkodliwe. W praktyce zdarzają się sytuacje, w których karanie za wykroczenie nie byłoby adekwatne do czynu sprawcy. Nadzwyczajne złagodzenie odpowiedzialności za wykroczenie jest jedną z instytucji, która pomaga uniknąć niesłusznej odpowiedzialności.
Strona aktualizowana. Stan prawny na 14.03.2019 r.
Autor: adwokat Mateusz Weredyński
Nadzwyczajne złagodzenie odpowiedzialności za wykroczenie dotyczy instytucji uregulowanych w art. 39 § 1 Kodeksu wykroczeń.
PRAWO
Art. 39 § 1 KW. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie można – biorąc pod uwagę charakter i okoliczności czynu lub właściwości i warunki osobiste sprawcy – zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary albo odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego.
Przepis określa, w jaki z trzech sposobów odpowiedzialność za wykroczenie może być nadzwyczajnie złagodzona. Może to nastąpić poprzez:
- nadzwyczajne złagodzenie kary za wykroczenie,
- odstąpienie od wymierzenia kary za wykroczenie,
- odstąpienie od wymierzenia środka karnego za wykroczenie.
Nie ma możliwości nadzwyczajnego złagodzenia środka karnego za wykroczenie.
ORZECZNICTWO
“Przepisy art. 39 § 1 i 2 KW przewidują możliwość nadzwyczajnego złagodzenia jedynie kary, a nie środka karnego, jakim jest zakaz prowadzenia pojazdów.”
– wyrok Sądu Najwyższego z 26.09.2001 r., IV KKN 201/01
Nadzwyczajne złagodzenie odpowiedzialności stanowi szczególną szansę dla obwinionych za wykroczenia, za których popełnienie środek karny orzekany jest przez sąd obligatoryjnie. Przykładem i zarazem najczęstszym przypadkiem jest wykroczenie jazdy po alkoholu lub pod wpływem narkotyków, o którym mowa w art. 87 § 1 Kodeksu wykroczeń.
Czytaj więcej:
Jazda po alkoholu lub pod wpływem narkotyków (art. 87 § 1 KW)
Nadzwyczajne złagodzenie kary za wykroczenie
Sposób nadzwyczajnego złagodzenia kary za wykroczenie określa art. 39 § 2 Kodeksu wykroczeń.
PRAWO
Art. 39 § 2 KW. Nadzwyczajne złagodzenie polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo kary łagodniejszego rodzaju.
W praktyce wymierzenie kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia będzie dotyczyło grzywny, natomiast kary łagodniejszego rodzaju sytuacji, w których określony typ wykroczenia jest zagrożony surowszymi sankcjami, obok których nie występują łagodniejsze alternatywy.
PRAWO
Art. 18 KW. Karami są:
1) areszt;
2) ograniczenie wolności;
3) grzywna;
4) nagana.
Przesłanki nadzwyczajnego złagodzenia odpowiedzialności za wykroczenie
Analizując, czy zachodzi wypadek zasługujący na szczególne uwzględnienie, sąd będzie brał pod uwagę charakter i okoliczności czynu lub właściwości i warunki osobiste sprawcy. W przepisie są one wymienione w sposób alternatywny, co powoduje, że dla zastosowania nadzwyczajnego złagodzenia odpowiedzialności za wykroczenie wystarczające jest wykazanie tylko jednej z nich.
Charakter i okoliczności czynu
Ta przesłanka odnosi się do zdarzenia, które legło u podstaw odpowiedzialności za wykroczenie. Ocenie będzie podlegało m.in.:
- dobro prawne, które zostało naruszone (np. bezpieczeństwo w ruchu drogowym),
- sposób, w jaki doszło do naruszenia dobra prawnego. Chodzi o tzw. stopień naruszenia reguł ostrożności z dobrem prawnym (np. nieznaczne przekroczenie prędkości w obszarze niezabudowanym),
- sposób, w jaki sprawca działał, w tym motywacja, która nim kierowała,
- rozmiar szkody spowodowanej przez zachowanie sprawcy,
- inne okoliczności towarzyszące lub wywołane zachowaniem sprawcy.
Właściwości i warunki osobiste sprawcy
Usposobienie, emocjonalność, moralność czy sumienie sprawcy będą oceniane w kontekście właściwości osobistych sprawcy. Natomiast rzeczywistość, w której sprawca żyje, jego warunki środowiskowe, rodzinne, mieszkaniowe i pracy, będą stanowić podstawę oceny warunków osobistych. Sąd będzie brał pod uwagę dotychczasowe życie sprawcy oraz jego postawę w toku postępowania.
Wypadki zasługujące na szczególne uwzględnienie
Zastosowanie instytucji nadzwyczajnego złagodzenia odpowiedzialności może mieć miejsce jedynie w wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie. Oznacza to, że charakter i okoliczności konkretnego czynu oraz właściwości i warunki osobiste określonego sprawcy w kontekście wymierzenia odpowiedzialności muszą odegrać szczególne rolę i mieć wyjątkowy charakter.
Sprawca wykroczenia musi dołożyć odpowiednich starań, by przekonać sąd, że okoliczności jego konkretnej sprawy stanowią wypadek zasługujący na szczególne uwzględnienie.
Pomoc prawna adwokata w sprawach nadzwyczajnego złagodzenia odpowiedzialności za wykroczenie
Instytucja nadzwyczajnego złagodzenia odpowiedzialności za wykroczenie, o której mowa w art. 39 Kodeksu wykroczeń, ma charakter wyjątkowy. Wymaga przedstawienia korzystnych dla obwinionego okoliczności i przekonania sądu do jego racji. Nierzadko wymaga to doświadczenia procesowego.
Dlatego w sprawach nadzwyczajnego złagodzenia odpowiedzialności za wykroczenie warto skorzystać z profesjonalnej pomocy adwokata z doświadczeniem w sprawach karnych.
Kancelaria świadczy profesjonalną pomoc prawną w sprawach o wykroczenia. Aby uzyskać więcej informacji, skontaktuj się z Kancelarią.