Jazda po alkoholu

Jazda po alkoholu może być poważna w skutkach i wiązać się z odpowiedzialnością karną za przestępstwo albo wykroczenie. Jazda po alkoholu najczęściej kończy się dla kierującego utratą prawa jazdy. Ale nie zawsze.

Jazda po alkoholu – przestępstwo albo wykroczenie

Jazda po alkoholu to albo przestępstwo, albo wykroczenie. O rodzaju odpowiedzialności będzie decydować stopień stężenia alkoholu w organizmie kierującego pojazdem mechanicznym.

Wykroczenie jazdy po użyciu alkoholu

Odpowiedzialność za wykroczenie zachodzi wtedy, gdy kierujący prowadzi pojazd w stanie po użyciu alkoholu. Stan po użyciu alkoholu zachodzi wtedy, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:

1. stężenia we krwi od 0,2 promila do 0,5 promila alkoholu albo
2. obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 litrze.

Zobacz art. 46 ust. 2 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Przy takim stężeniu kierujący może ponieść odpowiedzialność za wykroczenie jazdy po użyciu alkoholu, określone w art. 87 § 1 Kodeksu wykroczeń.

Przestępstwo jazdy w stanie nietrzeźwości

Odpowiedzialność za przestępstwo może ponieść kierujący, który prowadzi pojazd w stanie nietrzeźwości. Stan nietrzeźwości zachodzi wtedy, gdy:

1. zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość,
2. zawartość alkoholu w 1 litrze wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.

Zobacz art. 115 § 16 Kodeksu karnego.

W takiej sytuacji kierujący może ponieść odpowiedzialność za przestępstwo jazdy w stanie nietrzeźwości, określone w art. 178a § 1 Kodeksu karnego.

Jazda po alkoholu – odpowiedzialność

Tabela w pewnym uproszczeniu przedstawia odpowiedzialność karną za jazdę po alkoholu:

Odpowiedzialność	Stężenie alkoholu
Brak	poniżej 0,2 promila poniżej 0,1 mg/l
Wykroczenie	od 0,2 do 0,5 promila od 0,1 do 0,25 mg/l
Przestępstwo	przekracza 0,5 promila przekracza 0,25 mg/l

Tabelę należy uzupełnić o te przypadki, w których zawartość alkoholu w organizmie kierującego prowadzi do stężenia przekraczającego wyżej wymienione wartości.

Ma to miejsce np. w sytuacji, gdy przeprowadzone wyniki badania alkomatem są następujące: 1. badanie – 0,48 promila; 2. badanie: 0,54 promila. Wówczas mamy do czynienia z przestępstwem, ponieważ z drugiego badania wynika, że prowadzi do stężenia przekraczającego 0,5 promila.

Jazda po alkoholu – umyślność

Kodeks karny i kodeks wykroczeń przewidują odpowiedzialność tylko za umyślną jazdę w stanie nietrzeźwości albo po użyciu alkoholu. Oznacza to, że sprawca ma zamiar popełnienia wykroczenia lub przestępstwa – chce prowadzić pojazd po alkoholu, albo przewidując, że wypity alkohol jeszcze nie zdążył się uwolnić z jego organizmu, godzi się na prowadzenie w takim stanie.

Chodzi o możliwość uświadomienia sobie przez kierowcę faktu spożycia alkoholu oraz potencjalnego wpływu spożytego alkoholu na organizm sprawcy. Ta świadomość jest istotna w kontekście podjęcia decyzji o prowadzeniu pojazdu. W praktyce świadomość kierowcy ocenia się w sposób obiektywny. Pomocne w dokonaniu tej oceny są wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego.

Kary za jazdę po alkoholu

Kara za wykroczenie jazdy po użyciu alkoholu

Wykroczenie jazdy po użyciu alkoholu jest zagrożone karą aresztu (od 5 do 30 dni) albo karą grzywny nie niższą niż 50 złotych (do 5.000 złotych).

Mandat za wykroczenie jazdy po użyciu alkoholu

Kierujący pojazdem w stanie po użyciu alkoholu nie może zostać ukarany mandatem, ponieważ za to wykroczenie obok kary co do zasady jest także orzekany środek karny zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Środek karny w stosunku do kierującego po użyciu alkoholu może orzec tylko sąd. Dlatego w sprawie jazdy po użyciu alkoholu zostanie skierowany do sądu wniosek o ukaranie.

Kara za przestępstwo jazdy w stanie nietrzeźwości

Przestępstwo jazdy w stanie nietrzeźwości zagrożone jest karą grzywny (od 10 do 540 stawek, każda od 10 do 2000 złotych), ograniczenia wolności (od 1 miesiąca do 2 lat) albo pozbawienia wolności do lat 2.

Warto wiedzieć, że postępowanie karne o przestępstwo jazdy w stanie nietrzeźwości może być warunkowo umorzone.

Odpowiedzialność karna za ponowną jazdę po alkoholu jest znacznie surowsza.

Dowiedz się więcej na temat ponownej jazdy po alkoholu.

Jazda po alkoholu – zakaz prowadzenia pojazdów

W sprawie jazdy po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości w praktyce największą dolegliwość dla sprawcy stanowi środek karny – zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Co więcej, zarówno w przypadku wykroczenia jak i przestępstwa środek karny – zakaz prowadzenia pojazdów orzekany jest obowiązkowo. Zestawienie okresów trwania środka karnego przedstawia tabela:

Zakaz	Okres
Wykroczenie	od 6 miesięcy do 3 lat
Przestępstwo	od 3 do 15 lat

Zobacz art 87 § 3 Kodeksu wykroczeń; art. 42 § 2 Kodeksu karnego.

Jazda po alkoholu – jak uniknąć utraty prawa jazdy?

Jak wskazano wyżej, w przypadku jazdy po alkoholu zasadą jest obowiązek orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów. Jednak w prawie karnym oraz prawie wykroczeń istnieją instytucje, które pozwalają uniknąć orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Jazda po alkoholu – warunkowe umorzenie postępowania karnego

Postępowanie w sprawie o przestępstwo jazdy w stanie nietrzeźwości może zostać warunkowo umorzone.

Umarzając warunkowo postępowanie karne sąd może – nie musi – orzec zakaz prowadzenia pojazdów na okres do lat 2. Takie rozstrzygnięcie zależy jednak od uznania sądu. Co istotne, warunkowe umorzenie stwarza możliwość orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów w wymiarze niższym aniżeli w przypadku skazania za to przestępstwo.

Jazda po użyciu alkoholu – odstąpienie od orzeczenia środka karnego

W prawie wykroczeń nie ma odpowiednika instytucji warunkowego umorzenia postępowania.

Aby kierowca mógł zachować prawo jazdy w sprawie o wykroczenie jazdy po alkoholu konieczne jest sięgnięcie przez sąd do instytucji nadzwyczajnego złagodzenia odpowiedzialności, ponieważ tylko ta instytucja daje sądowi możliwość odstąpienia od wymierzenia środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Jeżeli w sprawie jazdy po narkotykach został orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów, w postępowaniu wykonawczym można starać się o wcześniejsze odzyskanie prawa jazdy poprzez założenie blokady alkoholowej.

Dowiedz się więcej na temat blokady alkoholowej.

Jazda po alkoholu – świadczenie pieniężne

Gdy sąd skarze kierującego za przestępstwo jazdy po alkoholu, orzeknie także środek karny w postaci świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej, w wysokości od 5.000 do 60.000 złotych.

W przypadku warunkowego umorzenia postępowania karnego w sprawie o przestępstwo jazdy po alkoholu lub narkotykach orzeczenie świadczenia pieniężnego jest możliwe (nie konieczne) i zależy od uznania sądu.

W sprawie o wykroczenie jazdy po użyciu alkoholu nie ma obowiązku orzeczenia tego środka karnego.

Jazda po alkoholu – statystyki

W latach 2013-2017 ujawniono następującą liczbę kierujących pojazdami w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka (wykroczenie, art. 87 § 1 Kodeksu wykroczeń) i w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego (przestępstwo, art. 178a § 1 Kodeksu karnego):

	Wykroczenie	Przestępstwo
2013	24 188	75 363
2014	27 648	75 598
2015	23 297	67 946
2016	18 419	59 861
2017	15 074	55 161

Źródło: Wypadki drogowe – raporty roczne, statystyka.policja.pl

To znaczy, że od 2015 roku nastąpił spadek liczby ujawnionych kierujących po alkoholu lub pod wpływem narkotyków. Obserwowana tendencja spadkowa może mieć związek z zaostrzeniem odpowiedzialności karnej za przestępstwo, który wtedy nastąpił.

Statystyki ukazują również znacznie większą liczbę przestępstw w stosunku do wykroczeń. Jest to konsekwencja cienkiej granicy odpowiedzialności, która je dzieli. Granicy niekorzystnej dla kierujących pojazdami.